TECHNOLOGIA
Wykonanie dzieła w naszej Pracowni to wieloetapowy proces.
Przygotowanie drewnianego podobrazia, przeniesienie rysunku, złocenie, malowanie. Każdy z etapów wymaga wiedzy technologicznej, znajomości dawnych receptur, doświadczenia i czasu.
Obrazy powstają zgodnie z tradycyjną techniką tempery jajowej. Są malowane na specjalnie przygotowanych deskach lipowych i złocone prawdziwym, 23,75 karatowym złotem. W tej technice powstawały dzieła średniowieczne, a także jest ona charakterystyczna dla ikon. Cechuje ją trwałość oraz niezwykła głębia barw.
Zapraszamy do pracowni Ars Patris, gdzie dowiecie się jak powstaje ikona.
PODOBRAZIE
Jako podobrazie wykorzystujemy drewno. Jego stosowanie upowszechniło się od średniowiecza i właśnie z tego okresu przetrwało najwięcej malarstwa tablicowego.
Jest to materiał bardzo trwały, choć tylko w optymalnych dla niego warunkach. Przygotowanie deski jest długim procesem, dodatkowo nie każdy kawałek drewna się do tego nadaje.
Drewno pracuje i jest to proces nieprzerwany. Ze względu na tendencję do pęcznienia i skurczu powinno być dobrze wysuszone i wycięte ze środka pnia. Pozwala to na zminimalizowanie jego ruchów. Jest to bardzo ważne ponieważ każdy jego ruch znajdzie odzwierciedlenie na licu obrazu. Z drugiej strony jego stabilność będzie wpływać na dobry stan zachowania warstwy zaprawy oraz warstwy malarskiej.
Podobrazie zazwyczaj składa się z dwóch desek klejonych na styk klejem glutynowym. Na odwrociu, we wcześniej wycięte gniazda, wkłada się listwy poprzeczne (tak zwane szpongi). Ma to na celu usztywnienie podobrazia, zminimalizowanie jego ruchów.
Kolejny krok to stworzenie warstwy izolacyjnej, co osiągamy poprzez przeklejenie surowego drewna. Następnie, na deskę, przykleja się płótno bądź gazę bawełnianą. Taki zabieg powoduje lepszą adhezję zaprawy do deski, a także stabilizuje podobrazie.
Etap następny to położenie wielowarstwowej zaprawy kredowo-klejowej. Składa się ona z kredy w postaci proszku zmieszanej z klejem glutynowym. Taką mieszaninę nakłada się pędzlem na ciepło, warstwa po warstwie, z przerwami na schnięcie. Nałożoną zaprawę należy wyszlifować tak, aby powierzchnia do złocenia i malowania była gładka. Stosuje się w tym celu różnej gradacji papiery ścierne, szpachelki, czy korek.
RYSUNEK
Bezpośrednim etapem poprzedzającym malowanie jest przeniesienie rysunku na wyszlifowaną deskę. Wykonujemy to za pomocą kalki. Następnie utrwalamy rysunek spoiwem białkowym lub klejowym. W partiach pozłacanych można zastosować rysunek grawerowany ostrym narzędziem. Taki ryt często można zobaczyć na ikonach w świetle bocznym. Na tym etapie wykonujemy również grawerunek w zaprawie.
ZŁOCENIE
Nasze obrazy są złocone zgodnie z zasadami sztuki pozłotniczej, która ma bogatą tradycję sięgającą czasów starożytnych. Złoto to jeden z cenniejszych metali szlachetnych, cechuje się dużą plastycznością i kowalnością. Dzięki tym właściwościom można je rozklepywać na cienkie płatki i nakładać na różne podłoża.
Używamy najwyższej jakości 23,75 karatowego złota, którego płatki mają grubość zaledwie 0,0002 mm. Praca z tak delikatnym materiałem wymaga dużego doświadczenia i precyzji. Złoto nakładamy na wypolerowany podkład z naturalnej glinki, zwany pulmentem. Warstwa ta musi być idealnie gładka. Nałożone na pulment płatki polerujemy kamieniem półszlachetnym, agatem, aż do osiągnięcia pożądanego błyszczenia tzw. poleru. Tak nałożone, wypolerowane złoto, cechuje się najwyższą trwałością, czego dowodem są niezmienione do dziś złocone zabytki datowane na 1000 lat p.n.e.
W sztuce sakralnej piękne złocenie zawsze świadczyło o wysokiej klasie dzieła. W ikonografii kolor ten odgrywa rolę symboliczną. Jest uważany za najdoskonalszy w ikonie i odzwierciedla blask boskiego światła.
MALOWANIE
Do czasów renesansu tempera była podstawowym medium malarskim w sztuce europejskiej. To z niej wywodzi się późniejsze malarstwo olejne.
Termin „tempera” zrodził się w średniowieczu i pochodzi od łacińskiego słowa temperare – mieszać, ucierać. Określenie to nawiązuje do długiego procesu mieszania farby, łączenia pigmentu ze spoiwem. Najpopularniejsze spoiwo w technice temperowej to żółtko lub białko jaja kurzego. Dawne traktaty wspominają też o mleku, winie, piwie, occie, soku z pędów figowych, wyciągu z aloesu, a nawet albuminie otrzymywanej z krwi zwierząt.
W naszej pracowni stosujemy tradycyjną mieszaninę żółtka jaja kurzego i wina lub piwa. Używamy naturalnych pigmentów w proszku, które ucieramy ze spoiwem.
Przed malowaniem, na wyszlifowanej zaprawie kładziemy transparentną imprymiturę w brązowej tonacji. Jest to warstwa izolująca,j a także nadająca kolor kompozycji. Malowanie rozpoczynamy od podmalowania partii karnacji i dłoni zielonoszarą warstwą zwaną sankirem. Następnie przechodzimy do włosów, szat oraz tła.
Obraz w technice temperowej powstaje wieloetapowo, gdyż każda nałożona warstwa musi wyschnąć przed nałożeniem kolejnej. Wielowarstwowa struktura dzieła wpływa na jego wysoką trwałość oraz niezwykłą głębię barw.